Terug naar verhalen
De donkere kant van UX
We hebben het vaak over hoe belangrijk een goede gebruikerservaring (UX) is, maar deze wereld heeft ook een grote schaduwzijde. Een kant vol manipulatie, waar veel mensen dagelijks mee in aanraking komen. Daarom leek het ons goed om deze wereld nog eens verder te verkennen en onze inzichten hierover te delen.
Wat is UX eigenlijk? We praten je even bij. UX draait simpel gezegd om het creëren van digitale ervaringen die gebruikers in staat stellen om op een intuïtieve en bevredigende manier met producten en diensten om te gaan. Natuurlijk, zoals het hoort. Het draait allemaal om gebruiksvriendelijkheid, efficiëntie en plezier. Klinkt fantastisch, toch?
Een goede UX verbetert dus het gebruiksgemak van een product of dienst en daarmee de tevredenheid van gebruikers. Het zorgt voor vloeiende, intuïtieve ervaringen die mensen blij maken. Een goede toepassing van UX kan zelfs leiden tot hogere conversies en trouwe klanten. Niet iets wat je links moet laten liggen dus.
Maar er is dus ook een andere, meer duistere kant. Met behulp van UX kunnen mensen ook misleid of gemanipuleerd worden. Verslaving en afhankelijkheidsmechanismen worden ingezet door bedrijven om hun gebruikers op hun platform te houden. En die bedrijven? Die ken je wel. Vrijwel alle grote social media en e-commerce platformen zijn meer dan eens op hun vingers getikt. Vaak gepaard met boetes die tot onvoorstelbare hoogtes kunnen oplopen. Hieronder een aantal voorbeelden van deze donkere kant van UX.
Dark patterns
Ja, helaas bestaan ze echt. Dark patterns zijn ontwerptrucs die bedoeld zijn om gebruikers te misleiden of te manipuleren. Het zijn als die gemene handlangers van de UX-wereld. Ze willen je verleiden om iets te doen wat je eigenlijk niet wilt. Denk aan valse schaarste bij een product, verwarrende opt-outs en stiekeme opt-ins. Ze lijken misschien slim, maar in onze ogen zijn het niet meer dan goedkope trucs. En op goedkope trucs kan je geen merk bouwen. Gelukkig zijn tegenwoordig veel dark patterns en misleidende designtrucs bij wet verboden. Maar dit betekent natuurlijk niet dat je ze niet meer tegen kan komen.
Verslaving en afhankelijkheid
De meesten het gevoel misschien wel: je raakt geobsedeerd door een app of website en kunt er gewoon niet mee stoppen. Als je dit gevoel kent, ben je al een heel eind. Want helaas herkennen veel mensen deze verslaving niet. Dat is geen toeval. Sommige UX-designs zijn bewust ontworpen om verslavend te zijn, zonder dat de gebruiker het doorheeft. Ze spelen in op onze verlangens en maken gebruik van psychologische trucjes om ons terug te laten komen voor meer. Maar hé, laten we eerlijk zijn, een beetje digitale chocoladeverslaving kan geen kwaad. Zolang je er maar bewust van bent en het geen negatieve impact op je leven heeft.
Privacy- en beveiligingsrisico's
We willen niet als een paranoïde samenzweringstheoreticus klinken, maar je persoonlijke gegevens zijn nou eenmaal belangrijk en erg waardevol. Helaas zijn er UX-ontwerpen die niet zo ethisch zijn als ze zouden moeten zijn als het gaat om privacy. Denk aan het verzamelen van gegevens zonder toestemming, het delen van persoonlijke informatie met derden en het negeren van beveiligingsmaatregelen.
Hoe moet het dan wel?
Hoe kunnen we deze donkere kant verlichten? Dat is waar het balanceren van gebruikerservaring om de hoek komt kijken. Als UX-designers en bedrijven moeten we ethisch te werk gaan en verantwoorde UX creëren.
Het vermijden van dark patterns en manipulatieve ontwerptechnieken is een goed begin. Laten we eerlijk zijn, een eerlijke relatie met je doelgroep is altijd beter dan een kortstondige manipulatie. Transparantie en gebruikerscontrole zijn ook van cruciaal belang. Geef je gebruikers de macht om keuzes te maken en geef ze controle over hun eigen ervaring. Je gebruikers zijn echte mensen, geen nummers in je datasheet.
Laten we privacy en gegevensbeveiliging serieus nemen. Respecteer de privacy van gebruikers, informeer ze op een heldere manier over hoe hun gegevens worden gebruikt en zorg altijd voor goede beveiligingsmaatregelen.
Tot slot
Laten we de donkere kant van UX niet negeren, maar laten we er licht op werpen en een evenwicht vinden. Een goede UX is als een held met een cape die de wereld een betere plek maakt. Laten we ervoor zorgen dat onze designs niet alleen mooi en gebruiksvriendelijk zijn, maar ook ethisch verantwoord. Zorg voor een goede gebruikerservaring met een positieve impact, zonder af te dwalen naar de dark side.
